Cơn bão Cytokine trong Covid-19

Cơn bão Cytokine trong Covid-19 có mối liên hệ với tỷ lệ tử vong của những bệnh nhân nhiễm virus SARS-CoV-2. 

Cytokine là gì?

Cytokine là những glycoprotein nhỏ do nhiều loại tế bào khác nhau trong cơ thể sản xuất ra.

Sau khi được phóng thích, các cytokine có thể thúc đẩy một loạt các chức năng. 

Một số chức năng trong đó liên quan đến việc kiểm soát quá trình tăng sinh và biệt hóa tế bào, hoạt động tự tiết, paracrine và/hoặc endocrine, cũng như điều chỉnh các phản ứng miễn dịch và viêm.

Các loại cytokine chính

Một số cytokine được nghiên cứu rộng rãi nhất bao gồm interferon (IFN), interleukin, chemokine, các yếu tố kích thích khuẩn lạc (CSF) và yếu tố hoại tử khối u (TNF). Các hoạt động cụ thể của từng cytokine quan trọng kể trên được trình bày chi tiết trong bảng sau.

Bảng sơ lược các loại cytokine chính, các kiểu phụ và những hoạt động chính của chúng trên khắp cơ thể

Xem thêm: Sự thật công dụng các loại vacxin phòng ngừa Covid-19 

Cơn bão cytokine là gì?

Từ năm 2000, cơn bão cytokine đã được đề cập trong các bệnh truyền nhiễm khác nhau.

Đó là lý do tại sao thuật ngữ này phổ biến nhất để mô tả phản ứng viêm không kiểm soát được của hệ thống miễn dịch.

Nói chung, viêm cấp tính bắt đầu với năm triệu chứng chính bao gồm đỏ bừng, sưng tấy, nóng, đau và mất chức năng.

Bất kể tình trạng viêm xảy ra ở đâu, lưu lượng máu tăng thường sẽ kéo theo các triệu chứng này, tạo điều kiện cho protein huyết tương và bạch cầu tiếp cận các vị trí bị tổn thương. 

Mặc dù phản ứng tế bào này có lợi cho việc bảo vệ vật chủ chống lại nhiễm trùng do vi khuẩn, chúng thường làm mất chức năng của các cơ quan cục bộ.

Ngoài chứng viêm – một phản ứng bình thường, cơn bão cytokine cũng có thể xảy ra. 

Trong bão cytokine, các cytokine gây viêm khác nhau được sản xuất với tốc độ cao hơn đáng kể so với bình thường. 

Việc sản xuất quá mức các cytokine tạo ra phản hồi tích cực đối với các tế bào miễn dịch khác. 

Nhiều tế bào miễn dịch được cho phép hoạt động tại vị trí bị thương, nhưng điều này có thể dẫn đến tổn thương cơ quan.

Một trong những bệnh cảnh lâm sàng đáng chú ý nhất liên quan đến bão cytokine bao gồm hội chứng suy hô hấp cấp tính (ARDS), gây ra một số lượng đáng kể các ca tử vong do SARS-CoV-2.

Hội chứng suy hô hấp cấp (ARDS) là gì?

Khi mắc bệnh Covid-19, một số người không hề có triệu chứng, trong khi những người khác bị các biểu hiện nghiêm trọng, có thể bao gồm hội chứng suy hô hấp cấp (ARDS).

Cơ chế sinh bệnh của ARDS bắt đầu bằng tổn thương viêm màng phế nang – mao mạch.

Tương tự bất kỳ dạng viêm cấp tính nào khác, tính thấm của mạch máu xung quanh, trong trường hợp này là của phổi, diễn ra. 

Khi tính thấm của phổi tăng, chất lỏng phù phổi giàu protein bị hút vào phổi, cuối cùng dẫn đến suy hô hấp.

Giống với những gì được báo cáo trong các trường hợp nhiễm SARS-CoV và MERS-CoV, ARDS được coi là hậu quả lâm sàng đặc trưng của SARS-CoV-2 bởi hệ thống miễn dịch.

Ngoài những virus đó, ARDS cũng có thể xảy ra do viêm phổi, nhiễm trùng huyết, viêm tụy và truyền máu. 

Hội chứng suy hô hấp cấp, được chẩn đoán khi phát hiện thâm nhiễm cả hai phổi và giảm oxy máu nghiêm trọng, có liên quan đến khoảng 40% số ca tử vong.

Xem thêm: 3 loại vitamin và khoáng chất giúp bạn khỏe mạnh mùa dịch

Cơn bão cytokine trong Covid-19

Những nghiên cứu gần đây trên những bệnh nhân bị nhiễm Covid-19 đã chỉ ra họ có biểu hiện mức độ cao của cả hai cytokine gây viêm, bao gồm IFN-g, IL-1B, IL-6 và IL-2, và chemokine.

Có mối liên hệ giữa cơn bão cytokine và Covid-19, khi các bác sĩ lâm sàng quan sát thấy Khu hồi sức tích cực (ICU) nhận bệnh nhân có mức CXCL10, CCL 2 và TNF-a cao hơn so với bệnh nhân Covid-19 với các triệu chứng ít nghiêm trọng hơn và không phải vào ICU điều trị.

Giống như nhiều loại virus khác, đặc biệt là SARS, MERS và cúm, cơn bão cytokine được dùng như một dấu hiệu cảnh báo để bác sĩ lâm sàng nhận biết sự tiến triển của bệnh. 

Khi không được điều trị, cơn bão cytokine do Covid-19 gây ra tổn thương miễn dịch, không chỉ dẫn đến ARDS trong nhiều trường hợp, mà còn có thể diễn tiến đến tổn thương mô diện rộng, suy cơ quan và tử vong.

Điều trị cơn bão cytokine trong Covid-19

Dựa theo một số nghiên cứu mới, 5-7 ngày giữa thời điểm chẩn đoán mắc Covid-19 và khi xuất hiện hội chứng rối loạn chức năng đa cơ quan (MODS) là khoảng thời gian quan trọng. 

Sau khoảng thời gian này, khoảng 80% bệnh nhân có xu hướng cải thiện, xấp xỉ 20% ​​bệnh nhân sẽ bị viêm phổi nặng, và trên dưới 2% cuối cùng sẽ không chống lại được virus.

Một loạt các liệu pháp chống viêm đang được xem xét để điều trị cơn bão cytokine ở bệnh nhân Covid-19. 

Nhằm giảm trực tiếp những tác động có hại mà cơn bão cytokine có khả năng gây ra đối với người có kết quả xét nghiệm dương tính với Covid-19, các nhà nghiên cứu khuyến nghị rằng liệu pháp miễn dịch được thực hiện tại thời điểm chẩn đoán cơn bão cytokine.

Một số chiến lược điều trị miễn dịch đáng chú ý đã được đề xuất cho mục đích này là: kháng thể trung hòa, có thể thu được từ huyết tương của những bệnh nhân trước đó đã “chiến thắng” bệnh Covid-19, chất ức chế IFN, chất ức chế phospholipid oxy hóa (OxPL) và thụ thể sphingosine-1-phosphate 1 (S1P1) chất đối kháng.

Các nghiên cứu lâm sàng sâu hơn vẫn phải được thực hiện, nhằm đánh giá đầy đủ khả năng của các lựa chọn điều trị ấy trong việc ức chế thành công bão cytokine trong Covid-19.

(Nguồn tham khảo: news-medical.net)